Σύλλογοι και Σωματεία Φίλων Μουσείων την Εποχή της Πανδημίας
Οι Φίλοι του Νομισματικού Μουσείου συμμετείχαν στην εκδήλωση που διοργάνωσε το Σωματείο οι Φίλοι του ΜΝΕΠ: Σύλλογοι και Σωματεία Φίλων Μουσείων την Εποχή της Πανδημίας: Απειλή «αποστασιοποίησης » ή ευκαιρία ανασύνταξης;
Οι Φίλοι του Νομισματικού Μουσείου την περίοδο της πανδημίας. Προβλήματα και προτάσεις.
Το Δ. Σ. των Φίλων του Νομισματικού Μουσείου εκφράζει τα συγχαρητήριά του στους διοργανωτές αυτής της ανοιχτής διαδικτυακής συζήτησης για το εν λόγω καίριο και κοινό θέμα, που αφορά όλα τα Σωματεία των Φίλων Πολιτιστικών Ιδρυμάτων.
Ευχαριστούμε θερμά για την πρόσκληση συμμετοχής μας, γιατί πράγματι αυτή η δύσκολη συγκυρία είναι ίσως μια καλή ευκαιρία ανασύνταξης και αναδιοργάνωσης των στόχων μας, απολογισμού του έργου μας και αναθεώρησης κάποιων πρακτικών εφαρμογών.
Η πανδημία που έπληξε την ανθρωπότητα εδώ και ένα χρόνο άλλαξε ριζικά τη ζωή μας.
Το οικονομικό κτύπημα είναι πολύ ισχυρό και έχει συνταράξει τον πλανήτη παγκοσμίως. Τα αυστηρά περιοριστικά μέτρα της ελεύθερης κίνησης των πολιτών, που λήφθηκαν από όλα τα κράτη για την προστασία τους και την κατά το δυνατόν αποτροπή της διασποράς της ασθένειας, έφεραν τα πάνω κάτω στην κοινωνική ζωή των ανθρώπων.
Εδώ και ένα χρόνο έχουν διακοπεί όλες οι πολιτιστικές δραστηριότητες, εφόσον δεν επιτρέπονται οι συναθροίσεις για λόγους ασφάλειας, με τα Μουσεία, τα θέατρα, τους κινηματογράφους, τους χώρους πολιτιστικών εκδηλώσεων και ιδρυμάτων πολιτισμού να παραμένουν κλειστοί.
Ο τουρισμός έχει υποστεί ανεπανόρθωτη βλάβη με την διακοπή των ταξιδιών και το τραγικό αποτέλεσμα του κλεισίματος πολλών ξενοδοχειακών μονάδων.
Αυτά τα δύο τελευταία θλιβερά γεγονότα, η διακοπή των πολιτιστικών δράσεων και η αναστολή των ταξιδιών έχουν επηρεάσει στο ακέραιο τη λειτουργία των Συλλόγων των Φίλων των Μουσείων.
Με τα Μουσεία κλειστά δεν γίνονται πολιτιστικές δραστηριότητες και επιστημονικές διαλέξεις, δεν διοργανώνονται συνέδρια, δεν γίνονται εκδρομές και αρχαιολογικές εξορμήσεις, δεν γίνονται ξεναγήσεις σε ιστορικούς και αρχαιολογικούς χώρους. Όλα τα προαναφερθέντα, όπως γνωρίζουμε, αποτελούν το κύριο αντικείμενο των Συλλόγων των Φίλων για την εκπλήρωση των σκοπών τους. Είναι επίσης ο παράγων δημιουργίας εσόδων για την οικονομική υποστήριξη των μουσείων, όπως συνήθως ορίζεται στο καταστατικό τους.
Από τη στιγμή λοιπόν που καταργήθηκαν εκ των πραγμάτων αυτές οι δραστηριότητες, αυτόματα προκύπτει το ερώτημα: Πώς επιβιώνουν πλέον τα Σωματεία αυτά τον καιρό της πανδημίας;
Ασφαλώς η πρώτη αντίδραση στο συμβάν ήταν σοκαριστική. Ειδικότερα για το Σύλλογό μας, που για κακή του τύχη εντός τριετίας και στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου, υποχρεούται, σύμφωνα με το καταστατικό του σε διενέργεια αρχαιρεσιών για την ανάδειξη νέου Δ. Σ. Όταν λοιπόν έχεις δουλέψει σκληρά, ως Σωματείο, όλους τους προηγούμενους μήνες να οργανώσεις τις αρχαιρεσίες του Μαρτίου, αφού εκπνέει η θητεία του Δ.Σ., να βρεις νέους υποψήφιους που να έχουν κέφι για δουλειά, προκειμένου να στελεχώσουν ένα ανανεωμένo Δ.Σ., έχεις αναλωθεί σε εργατοώρες προφορικών συνεννοήσεων και απαραίτητης γραφειοκρατίας και ξαφνικά βρίσκεσαι υποχρεωμένος να αναστείλεις τα πάντα, πώς αντιδράς;
Επιπλέον αν έχεις οργανώσει, μετά από πολύωρες συνεννοήσεις με πρακτορεία ταξιδίων μία υπέροχη και εξαιρετικά ελκυστική αρχαιολογική εκδρομή στην Ιταλία, με κύριο προορισμό την Πομπηία και τα σπουδαία της ευρήματα, τι έχεις να πεις όταν μαθαίνεις ότι η Ιταλία έχει υποστεί μεγάλη ζημιά από την πανδημία και κλείνει τα σύνορά της; Τι έχεις να πεις γνωρίζοντας ότι εκτός του αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, που χάνεται ξαφνικά, χάνεται και η οικονομική ενίσχυση του Συλλόγου, την οποία τόσο προσδοκάς για να μπορέσεις με τη σειρά σου να υποστηρίξεις τις ανάγκες του Μουσείου που εκπροσωπείς! Η απογοήτευση ήταν πραγματικά σαρωτική.
Καταρχήν υποχρεωθήκαμε να ακυρώσουμε τη συγκεκριμένη εκδρομή, αλλά και όλες τις άλλες προγραμματισμένες αρχαιολογικές ξεναγήσεις και φυσικά να αναβάλουμε τις εκλογές.
H πρώτη επομένως αντίδραση ήταν αυτή της αναμονής με την ελπίδα ότι η κατάσταση θα βελτιωνόταν σύντομα και βέβαια βασιζόμενοι σε άρθρο του καταστατικού μας, που ορίζει ότι αν δεν γίνουν εγκαίρως οι εκλογές, λόγω ανωτέρας βίας, ισχύει το εν ενεργεία Δ. Σ.
Με την πάροδο όμως του χρόνου τα πράγματα άρχισαν να δυσκολεύουν περισσότερο και να δημιουργούνται οικονομικά προβλήματα, αφού οι τράπεζες νόμιμα δεν επιτρέπουν σε Δ. Σ. Σωματείων των οποίων η θητεία έχει εκπνεύσει να διαχειρίζονται τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς. Καθώς ο καιρός περνούσε υπό την απειλή προσωρινής διοίκησης στο Σύλλογο, ενώ εμείς είχαμε ανειλημμένες υποχρεώσεις με το εκδοτικό μας έργο στην επιστημονική σειρά με τον τίτλο «οβολός», προσπαθήσαμε να βρούμε λύση. Μετά τις θερινές διακοπές οργανώσαμε και πάλι τις αρχαιρεσίες για το μήνα Σεπτέμβριο. Εκεί μας βρήκε το δεύτερο κύμα της πανδημίας με απαγόρευση συναθροίσεων πάνω από εννέα άτομα.
Πώς να κάνεις γενική συνέλευση και οικονομικό απολογισμό με εννέα άτομα; Αρχίσαμε σοβαρά να σκεπτόμαστε, παίρνοντας παράδειγμα και από άλλα επαγγελματικά σωματεία, ότι η μόνη λύση ήταν οι εκλογές με επιστολική ψήφο. Πώς όμως θα γινόταν ο οικονομικός απολογισμός και η ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων στο σώμα του Συλλόγου; Τη λύση αναφορικά με το τελευταίο ζήτημα μας την έδωσε το διαδίκτυο. Όσα από τα μέλη μας έχουν ηλεκτρονικό ταχυδρομείο έλαβαν την πρόσκληση και τους απολογισμούς διαδικτυακά. Οι υπόλοιποι διά αλληλογραφίας με αποτέλεσμα βέβαια τη μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη δαπάνη σε ταχυδρομικά τέλη.
Με αυτή λοιπόν τη διαδικασία και πριν κλείσει η περιπετειώδης αυτή χρονιά, κατορθώσαμε να αποκτήσουμε ένα νέο δυναμικό και ανανεωμένο Δ. Σ. και είμαστε αισιόδοξοι ότι θα μπορέσουμε να συνεχίσουμε το έργο μας, όχι όπως πριν βέβαια λόγω της συνεχιζόμενης πανδημίας, αλλά με άλλους τρόπους.
Από τη στιγμή που οι συνεδριάσεις των Δ. Σ., οι διαλέξεις και οι επιστημονικές συναντήσεις δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν με φυσική παρουσία, η μόνη λύση την περίοδο της πανδημίας είναι η διενέργειά των εκδηλώσεων διαδικτυακά, όπως έχει εφαρμοστεί τον τελευταίο καιρό από πολλούς φορείς.
Εμείς έχουμε ήδη αρχίσει τις διαδικτυακές συνεδριάσεις του νέου Δ. Σ., το οποίο είναι εννεαμελές, συμμορφούμενοι με τα μέτρα ασφάλειας που έχει επιβάλει η πολιτεία. Σκεφτόμαστε μάλιστα να ξεκινήσουμε και διαδικτυακές διαλέξεις, όπως βλέπουμε να διοργανώνονται και από άλλα επιστημονικά ιδρύματα, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και τις Ξένες Αρχαιολογικές Σχολές.
Ακόμα και τα θέατρα πραγματοποιούν διαδικτυακές παραστάσεις, αλλά και το Μέγαρο Μουσικής διαδικτυακές συναυλίες! Οι διαδικτυακές εκδηλώσεις είναι ένα καλό μέσο για την επιβίωση των Συλλόγων μας στη δύσκολη αυτή συγκυρία και μπορώ να αναφέρω ως καλό παράδειγμα τη διαδικτυακή Γ. Σ. της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, στην οποία και συμμετείχα και η οποία υπήρξε επιτυχής.
Ένας άλλος δόκιμος τρόπος που μπορεί να εξασφαλίσει την οικονομική βιωσιμότητα στα Σωματεία είναι η ανάπτυξη της εκδοτικής τους δραστηριότητας. Το βιβλίο ήταν, είναι και θα είναι αναντικατάστατο εργαλείο απόκτησης γνώσεων. Οι Φίλοι του ΝΜ έχουν καθιερωθεί στην επιστημονική κοινότητα με την τακτική έκδοση του οβολού (πρακτικά συνεδρίων και κείμενα διαλέξεων ή άλλων επιστημονικών μελετών) και σκοπεύουμε να συνεχίσουμε, πόσω μάλλον εν μέσω πανδημίας, με αυτή την εποικοδομητική δραστηριότητα.
Άλλος σημαντικός παράγων βιωσιμότητας είναι η προσέλκυση νέων στην ηλικία ατόμων, που έχουν την ικανότητα να δραστηριοποιούνται άριστα στις διαδικτυακές εφαρμογές, που τους σαγηνεύουν.
Εδώ χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια και υπομονετική δουλειά ώστε να καταρτιστούν ενδιαφέροντα και ελκυστικά γι’ αυτούς προγράμματα από τον κάθε φορέα στην ειδικότητά του, ενδεχομένως και σε συνεργασία με άλλους φορείς, όπως τα μουσεία που το κάθε Σωματείο εκπροσωπεί, τα πανεπιστήμια ή οι Σύλλογοι μεταξύ τους. Η συνεργασία σε διαδικτυακά προγράμματα οπωσδήποτε συντελεί στην προσέγγιση των φορέων και την από κοινού δραστηριοποίησή τους.
(Μπορούμε ενδεχομένως να προτείνουμε ένα εκπαιδευτικό φοιτητικό πρόγραμμα π.χ. «Η πορεία του νομίσματος μέσα στο χρόνο»). Επιπλέον η ετήσια συνδρομή των φοιτητών να προσδιοριστεί στο μισό ποσό της κανονικής συνδρομής.
Για κάποιους από τους Συλλόγους, ίσως η εποχή της πανδημίας και η ως εκ τούτου του γεγονότος υποχρεωτική αλλαγή συνθηκών λειτουργίας τους, να αποτελέσει την πρόκληση για την αναθεώρηση και τον εκσυγχρονισμό του καταστατικού τους, ώστε να προβλέπονται και δραστηριότητες που συνάδουν με τα σημεία των καιρών και ειδικότερα με την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας, όπως οι διαδικτυακές δράσεις και η επιστολική ψήφος για τις περιπτώσεις των αρχαιρεσιών.
Ελπίζουμε αυτή η τρομερή πανδημία, που έχει πάρει διαστάσεις παγκοσμίου πολέμου, να περάσει όσο το δυνατόν γρηγορότερα με τους εμβολιασμούς του πληθυσμού και να μπορέσουμε να ξαναρχίσουμε τις δράσεις μας με φυσική παρουσία, που ομολογουμένως τίποτα δεν μπορεί να την αντικαταστήσει και κυρίως να ξαναρχίσουμε τα εκπαιδευτικά, αρχαιολογικά και ιστορικά μας ταξίδια, που μας ξανανιώνουν και μας ανοίγουν νέους ορίζοντες!
Ιωάννα Κολτσίδα- Μακρή
Γενική Γραμματέας των Φίλων του ΝΜ.